حسابداری تعهدی چیست و چه مزایایی برای ما دارد؟

هدف حسابداری تعهدی، تطبیق درآمدها و هزینه‌ها با دوره‌های زمانی است که در آن رخ داده اند در حقیقت حسابداری تعهدی ، روشی از ثبت معاملات و درآمدهای یک شرکت است که پایبند به زمان وصول نیست. برای درک بهتر این مفهوم به مثال زیر توجه کنید:

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که کسی از سود یک معامله صحبت کند در حالیکه هنوز مبلغی به حسابش نیامده. مثلا برادرتان بگوید با خرید این برگه اوراق قرضه ۵ میلیون تومان سود کرده ام، اما شما متعجب می گویید از کدام سود صحبت می کنی؟ او پاسخ خواهد داد این اوراق ۲۵% سود قطعی دارند که با توجه به خرید ۲۰ میلیونی من در پایان سال این سود به من تعلق خواهد گرفت پس من از الان مالک آن سود هستم و دارایی ام ۲۵ میلیون تومان است.

حسابداری تعهدی به شرکت ها این امکان را می دهد که سرمایه های نقد نشده یا هزینه های خود را بدون توجه به زمان واقعی وصول و پرداخت آن ها، در گزارشات حسابداری مالی ثبت کنند.

مزایای حسابداری تعهدی

در این مبنا از حسابداری امکان دستیابی سریع به اطلاعات سازمانی و وضعیت سازمان وجود دارد. جهت تعیین درآمد و هزینه واقعی دوره های مالی و گزارشگیری صحیح از فعالیت های مالی در پایان هر سال فقط با به‌کارگیری حسابداری تعهدی قابل انجام است. اطلاع از میزان و ارزش موجودی ها و دارایی های سازمان با ثبت و ضبط موجودی های جنسی و دارایی های ثابت از قبیل اموال، ماشین آلات و تجهیزات در سیستم حسابداری تعهدی قایل دستیابی است. امکان تعیین قیمت تمام شده هر پروژه، امکان محاسبان و ثبت استهلاکات، دسترسی به اطلاعات برنامه ریزی و اعمال کنترل مدیریتی، امکان سنجش مسئولیت پذیری افراد ارشد یک سازمان، ارزیابی و انعکاس دارایی ها، امکان مقایسه وضع موجود با وضع مطلوب و تناسب آن با مأموریت های سازمان از نظر منابع و مشخص شدن میزان درآمدهای وصول نشده هر دوره مالی و امکان برنامه ریزی برای وصول آنها را امکان پذیر می کند.

تاثیر حسابداری تعهدی بر دارایی ها

در اولین نگاه مهمترین بخش هر ترازنامه که به چشم می خورد دارایی های آن شرکت است؛ حتی بعضا برای تحلیلهای خاص به استفاده کنندگان داخلی یا بیرونی صورت داراییهای یک مجموعه نیز ارائه می گردد. حال تصور کنید در تاریخ بیست اسفند یک محموله ۲۰ تنی از موجودی کالا به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال به فروش می رسد و در ازای فروش این میزان کالا تعهدی دریافت می کنیم که تاریخ ۲۰ فروردین این مبلغ را دریافت نماییم. خب در روش حسابداری نقدی باید این کمبود موجودی کالا را در حساب کالای فروش رفته ثبت می کردیم که یک حساب واسطه است و چون نمودی در حساب موجودی نقد و بانک ندارد به وضوح از تاثیر گذاری عقیم خواهد ماند.

اما در روش حسابداری تعهدی این مبلغ در حساب حسابهای دریافتنی ثبت می گردد – چه با استفاده از حساب واسطه کالای فروش رفته و چه بدون استفاده از آن – اما در نهایت شخصی که گزارشهای پایان سال را می بیند با یک نگاه متوجه می شود که ۱۰۰ میلیون ریال به دارایی های مجموعه در ازای فروش مقداری کالا اضافه خواهد شد.

 

تاثیر حسابداری تعهدی بر درآمد ها

برای محاسبه سود عملیاتی یا ناخالص به درآمدها به عنوان مهمترین آیتم نیاز داریم. حالا تصور کنید یک شرکت پیمانکاری قرار باشد بر اساس روش نقدی هر وقت که از طرف کارفرما دریافتی نقدی داشت فقط درآمد را شناسایی کند. برای بازتر شدن مسئله فکر کنید که این شرکت همزمان دهها قرارداد پیمانکاری دارد که هر کدام در مرحله متفاوتی از اجرا هستند و در هر قرارداد صورت وضعیتهای مختلفی در مرحله های مختلف ارزیابی و پرداخت و … وجود دارد. چه طور یک آنالیزور مالی یا حسابرس یا حسابدار می تواند با دریافتی های نقدی چند صورت وضعیت میزان درآمد این شرکت را محاسبه کند؟

بهترین کمک به سیستم مالی این مجموعه استفاده از روش حسابداری تعهدی است. بدین صورت که با ارسال یا تایید هر صورت وضعیت مبلغ درآمد مورد نظر شناسایی و ثبت گردد تا تاثیر خود را بر میزان سود داشته باشد و ارقام گزارش سود و زیان را واقعی کند.

ناگفته نماند در همین راستا باید توجه داشت که این افزایش سود افزایش مالیات پرداختنی را نیز به همراه خواهد داشت. به عنوان مثال اگر مجموعه ای در اواخر سال مالی خود به میزان سقف معافیت مالیاتی اش درآمد کسب کرده باشد دوست دارد درآمدهای مازاد خود را شناسایی و ثبت نکند و آنها را به سال بعد انتقال دهد.

 

تاثیر حسابداری تعهدی بر هزینه ها

در حوزه هزینه ها نیز بسیاری از مبالغ وجود دارند که به یقین می دانیم در همین دوره مالی باید پرداخت کنیم ولی اکنون از آنها فارغیم. به عنوان مثال هزینه حق سنوات کارکنان یا سود سهام پرداختنی. هزینه هایی از این دست اگر در زمان گزارش گیری شناسایی و ثبت نشده باشند علاوه بر خدشه وارد کردن به شفافیت گزارش باعث بالارفتن ناصحیح سود ویژه می شوند و به این ترتیب مالیات پرداختنی ما نیز بیشتر خواهد شد.

هزینه استهلاک دستگاهها و دارایی های ثابت از بهترین مثالهای الزام رعایت روش حسابداری تعهدی است. مستهلک کردن سالانه بخشی از ارزش دارایی و تبدیل آن مبلغ به هزینه باعث واقعی تر شدن گزارش و کاهش سود ویژه خواهد شد.

 

تاثیر حسابداری تعهدی بر بودجه

بودجه بندی عملیاتی یکی از مدرن ترین و پیچیده ترین امور حسابداری است. به طور کلی می توان گفت استراتژیست ها با بودجه ریزی به دنبال پیوند میان شاخص های عملکردی و تخصیص منابع هستند. پس می توان این طور نتیجه گرفت که بودجه ریزی هنر تخصیص منابع است.

اما کارشناسان بودجه بر چه اساسی می توانند تک تک منابع را به مرکز هزینه های عملیاتی اختصاص دهند که بهترین عملکرد را برای سازمان به ارمغان بیاورد. پاسخ در صورتهای مالی نهفته است.حال تصور کنید با روش حسابداری نقدی بسیاری از دریافتها و پرداختهای سازمان به صورت معلق مانده باشد و ثبت نشده باشد؛ کارشناس بودجه قطعا با ضریب خطای بالایی کارش را انجام خواهد داد در صورتی که اگر روش حسابداری تعهدی مستقر شده باشد با اتکا به شناسایی و ثبت درآمدها، هزینه ها و دریافت و پرداختها در زمان قرارداد، کارشناس بودجه نیز با اطمینان به بودجه بندی خواهد پرداخت.

 

مراحل پیاده سازی حسابداری تعهدی

    ایجاد دفتر به نام دفتر تعهدی

    تعریف زیرفصلهای جدید فصول هزینه ای

    تعریف عناوین حسابها

    تعریف سرفصلهای کل – معین و سایر تفصیلیها

    ثبت اسناد حسابداری

    استخراج صورت وضعیت مالی و صورت تغییرات در وضعیت مالی

 

صورتهای مالی حسابداری تعهدی

لازم به ذکر است چهار  صورت مالی زیر در نظام حسابداری تعهدی ضروری می باشد:

    صورت وضعیت مالی

    صورت تغییر در وضعیت مالی

    گردش حساب تغییرات در ارزش خالص

    صورت مقابسه بودجه و عملکرد

     یاداشت های توضیحی از رویه های حسابداری

هر صورت وضعیت مالی باید شامل موجودی نقد ، حساب ها و اسناد دریافتنی عملیات مبادله و غیر مبادله،سرمایه گذاریها موجودی مواد و کالا ، پـیش پرداخـتهـا ،دارایـیهـای ثابـت مشـهود، داراییهای نامشهود، حسابها واسناد پرداختنی حاصل از عملیات مبادله ای وغیرمبادله ای ،پیش دریافتها، بدهیهای بلند مدت ،ارزش خالص می باشد و  صورت تغییرات در وضعیت مالی باید حداقل حاوی درآمدها، هزینه ها (به تفکیک طبقه بندی اقتصادی دولت)، درآمدهای شناسایی شده از طرف دولت ،وجوه ارسالی به خزانه باشد.

 

تفاوت حسابداری تعهدی با حسابداری نقدی؛ مهم ترین شیوه های ثبت داد و ستد

اساسی ترین فرق حسابداری نقدی و تعهدی، شیوه های ثبت آن ها است. در حسابداری نقدی، داد و ستدها تنها با توجه به معاملات نقدی در اسناد حسابداری ثبت می شوند. در این روش، زمانی یک معامله سندیت حسابداری پیدا می کند که با خرید یا فروش یک کالا، سرمایه نقدی از شرکت خارج، یا وارد حساب های جاری آن شده است.

اما حسابداری تعهدی تنها ثبت یک سند بدون پرداخت است که نشان می دهد معامله ای انجام شده و حسابدار با توجه به آن سند می تواند میزان سرمایه را در اسناد حسابداری آنلاین یا حضوری ثبت و یا از آن کسر کند.

 

 

حسابداری تعهدی برای چه شرکت هایی مناسب است؟

پیچیدگی های مالی و تنوع در معاملات کلان، باعث به وجود آمدن حسابداری تعهدی در دنیای ثبت اسناد مالی شد. چراکه همه داد و ستدها، به ویژه در شرکت های بزرگ با سرمایه نقدی صورت نمی گرفت و در صورت انجام معامله، اسناد مالی دچار کسر و ناهماهنگی می شد.

حسابداری تعهدی به سازمان های بزرگ با داد و ستدهای کلان کمک کرد تا بتوانند درآمدهای وصول نشده را در اسناد حسابداری خود ثبت کنند. این روش می تواند نظم مالی مجموعه را بیشتر کند و مدیران مالی را از سردرگمی های بزرگ نجات دهد.

به همین دلیل به شرکت های بزرگ و یا سازمان هایی با معاملات پیچیده پیشنهاد می شود که از این روش حسابداری در شرکت های خود استفاده کنند. این مدل از ثبت اسناد همچنین برای شرکت های دولتی نیز بسیار کارآمد است. برای ثبت بهتر این سرمایه های وصول نشده و دقت در فرایند گزارش گیری، می توانید از نرم افزار حسابداری این رشته استفاده کنید.